Majhi Ladki Bahin Yojana महाराष्ट्रातील महिलांसाठी असलेली ‘माझी लाडकी बहीण’ ही योजना सध्या चर्चेत आहे. विशेषतः विधानसभा निवडणुकीदरम्यान या योजनेची भूमिका महत्त्वाची ठरली, असे मानले जाते. आता महायुती सरकारने या योजनेसंदर्भात काही महत्त्वाचे निर्णय घेतले आहेत, ज्यामुळे लाभार्थी महिलांना प्रभावित करणारे बदल होणार आहेत.
निवडणुकीदरम्यान महायुतीने आपल्या जाहीरनाम्यात लाडकी बहीण योजनेअंतर्गत मिळणारे मासिक अनुदान १५०० रुपयांवरून २१०० रुपये करण्याचे आश्वासन दिले होते. मात्र सध्या हे वाढीव अनुदान कधी मिळेल याबाबत अद्याप स्पष्टता नाही. त्याआधी सरकारने योजनेच्या लाभार्थींची पुन्हा छाननी करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
या छाननी प्रक्रियेत पुढील महत्त्वाचे मुद्दे समोर आले आहेत:
१. अपात्र लाभार्थींबाबत धोरण:
- ज्या महिला अपात्र ठरतील, त्यांचा पंधराशे रुपयांचा मासिक लाभ थांबवला जाईल
- मात्र आतापर्यंत मिळालेले ९००० रुपये परत करण्याची गरज नाही
- सरकारने स्पष्टपणे जाहीर केले आहे की अपात्र ठरलेल्या लाभार्थींकडून पूर्वीचे पैसे वसूल केले जाणार नाहीत
२. अपात्रतेची कारणे:
- राज्याबाहेर स्थलांतरित झालेल्या विवाहित महिला
- गेल्या पाच महिन्यांत सरकारी नोकरी मिळालेल्या महिला
- संजय गांधी निराधार योजनेचा लाभ घेणाऱ्या महिला
- इतर सरकारी योजनांचा लाभ घेणाऱ्या महिला
३. नमो शेतकरी सन्मान योजनेच्या लाभार्थींसाठी विशेष नियम:
- या योजनेंतर्गत १००० रुपये मिळणाऱ्या महिलांना
- लाडकी बहीण योजनेतून फक्त ५०० रुपये मिळतील
- अशा प्रकारे त्यांना एकूण १५०० रुपये मिळतील
मंत्री आदिती तटकरे यांचे महत्त्वाचे आवाहन: त्यांनी चुकीची माहिती देऊन योजनेचा लाभ घेतलेल्या महिलांना स्वतःहून पुढे येण्याचे आवाहन केले आहे. अशा महिलांनी स्वतः त्यांचे अर्ज मागे घ्यावेत, असे त्यांनी म्हटले आहे. या मागचा उद्देश योजनेची पारदर्शकता वाढवणे आणि खरोखर गरजू महिलांपर्यंत लाभ पोहोचवणे हा आहे.
योजनेच्या भविष्यातील दिशा:
- सरकारकडून अर्जांची काटेकोर छाननी
- पात्र लाभार्थींची यादी अद्ययावत करणे
- अपात्र लाभार्थींचे अर्ज रद्द करणे
- योजनेची अंमलबजावणी अधिक पारदर्शक करणे
या योजनेच्या माध्यमातून महाराष्ट्र सरकार खऱ्या गरजू महिलांपर्यंत मदत पोहोचवण्याचा प्रयत्न करत आहे. मात्र यासाठी योजनेच्या अंमलबजावणीत काही कठोर निर्णय घ्यावे लागत आहेत. विशेषतः दुहेरी लाभ टाळण्यासाठी आणि योजनेची व्याप्ती योग्य लाभार्थींपर्यंत मर्यादित ठेवण्यासाठी हे निर्णय महत्त्वाचे ठरणार आहेत.
सध्याच्या परिस्थितीत योजनेच्या लाभार्थींनी पुढील गोष्टींची नोंद घ्यावी:
- आपण योजनेसाठी पात्र आहात की नाही याची खातरजमा करावी
- इतर सरकारी योजनांचा लाभ घेत असल्यास त्याची माहिती द्यावी
- अपात्र असल्यास स्वतःहून अर्ज मागे घ्यावा
- योग्य आणि सत्य माहिती सादर करावी
‘माझी लाडकी बहीण’ योजना महाराष्ट्रातील महिलांसाठी महत्त्वाची आहे. मात्र या योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी करण्यासाठी सरकारला काही कठोर निर्णय घ्यावे लागत आहेत. यामध्ये अपात्र लाभार्थींचे अर्ज रद्द करणे, दुहेरी लाभ रोखणे आणि योजनेची पारदर्शकता वाढवणे हे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. या सर्व बदलांमागे योजनेचा लाभ खऱ्या गरजू महिलांपर्यंत पोहोचवणे हा मुख्य हेतू आहे.
या योजनेच्या माध्यमातून महाराष्ट्र सरकार महिला सबलीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल उचलत आहे. मात्र योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी करण्यासाठी सरकार आणि लाभार्थी दोघांचीही सहभागिता आणि पारदर्शकता महत्त्वाची ठरणार आहे.
