Compensation will be deposited महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण निर्णय राज्य शासनाने घेतला आहे. नोव्हेंबर २०२३ मध्ये झालेल्या अवकाळी पाऊस आणि गारपिटीमुळे शेतकऱ्यांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाले होते. या पार्श्वभूमीवर राज्य शासनाने नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी विशेष मदत पॅकेज जाहीर केले आहे.
नैसर्गिक आपत्तींचा सामना करणाऱ्या शेतकऱ्यांना आधार देण्यासाठी राज्य आपत्ती प्रतिसाद निधीतून (एसडीआरएफ) ही मदत दिली जाणार आहे. या निर्णयानुसार, शेतकऱ्यांना निविष्ठा अनुदानाच्या स्वरूपात एका हंगामात एकदा मदत मिळणार आहे. विशेष म्हणजे, यापूर्वी २ हेक्टरपर्यंत मर्यादित असलेली मदत आता ३ हेक्टरपर्यंत वाढवण्यात आली आहे, जे शेतकऱ्यांसाठी मोठा दिलासा ठरणार आहे.
नुकसान भरपाईचे निकष आणि रक्कम
शासनाने तीन प्रकारच्या पिकांसाठी वेगवेगळ्या दराने मदत जाहीर केली आहे:
जिरायत पिकांसाठी प्रति हेक्टर १३,६०० रुपये मदत देण्यात येणार आहे. ही मदत कमाल ३ हेक्टरपर्यंत मिळू शकेल. जिरायत शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांना यामुळे मोठा दिलासा मिळणार आहे.
बागायती पिकांसाठी प्रति हेक्टर २७,००० रुपयांची मदत जाहीर करण्यात आली आहे. ही रक्कमही ३ हेक्टरच्या मर्यादेत देण्यात येणार आहे. सिंचन सुविधा असलेल्या शेतकऱ्यांना यामुळे महत्त्वपूर्ण आर्थिक मदत मिळणार आहे.
बहुवार्षिक पिकांसाठी सर्वाधिक म्हणजे प्रति हेक्टर ३६,००० रुपयांची मदत देण्यात येणार आहे. फळबाग आणि इतर बहुवार्षिक पिके घेणाऱ्या शेतकऱ्यांना यामुळे मोठा आधार मिळणार आहे.
निधी वितरण आणि लाभार्थी जिल्हे
पहिल्या टप्प्यात, राज्य शासनाने पाच जिल्ह्यांसाठी एकूण १४४.१० कोटी रुपयांचा निधी मंजूर केला आहे. या निधीचा लाभ अहमदनगर, नाशिक, धुळे, नंदुरबार आणि जळगाव या जिल्ह्यांतील नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांना मिळणार आहे. विभागीय आयुक्त, नाशिक यांनी ९ जानेवारी २०२४ रोजी शासनाकडे सादर केलेल्या प्रस्तावानुसार हा निधी मंजूर करण्यात आला आहे.
अंमलबजावणीसाठी महत्त्वाच्या सूचना
जिल्हाधिकाऱ्यांना या मदतीच्या वितरणासाठी विशेष सूचना देण्यात आल्या आहेत. त्यामध्ये पुढील महत्त्वाच्या बाबींचा समावेश आहे:
१. मदतीचे वितरण करताना केंद्र आणि राज्य शासनाने विहित केलेल्या सर्व निकषांचे काटेकोर पालन करणे आवश्यक आहे.
२. मंजूर करण्यात आलेला निधी केवळ नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या शेती नुकसानीसाठीच वापरला जाईल याची खातरजमा करावी.
३. प्रत्येक लाभार्थी शेतकऱ्याला निर्धारित मर्यादेपेक्षा जास्त रक्कम मिळणार नाही याची काळजी घ्यावी.
या मदतीव्यतिरिक्त, भविष्यात होणाऱ्या नैसर्गिक आपत्तींमुळे शेतीपिकांचे नुकसान झाल्यास देखील शेतकऱ्यांना याच धर्तीवर मदत मिळणार आहे. पूर, चक्रीवादळ किंवा अतिवृष्टी यासारख्या नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणाऱ्या नुकसानीसाठी राज्य आपत्ती प्रतिसाद निधीमधून मदत दिली जाईल.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे
१. मदतीसाठी अर्ज करताना शेतकऱ्यांनी आपल्या जमिनीची आणि पिकांच्या नुकसानीची सर्व आवश्यक कागदपत्रे सादर करणे महत्त्वाचे आहे.
२. नुकसान भरपाईची रक्कम थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाईल.
३. शेतकऱ्यांनी आपल्या जवळच्या कृषि कार्यालयात संपर्क साधून आवश्यक माहिती घ्यावी.
राज्य शासनाने जाहीर केलेले हे नुकसान भरपाई पॅकेज नैसर्गिक आपत्तीमुळे संकटात सापडलेल्या शेतकऱ्यांना दिलासा देणारे ठरणार आहे. विशेषतः मदतीची मर्यादा २ हेक्टरवरून ३ हेक्टरपर्यंत वाढवल्याने अधिक शेतकऱ्यांना याचा लाभ मिळणार आहे. तसेच, जिरायत, बागायती आणि बहुवार्षिक पिकांसाठी वेगवेगळ्या दराने मदत जाहीर केल्याने प्रत्येक प्रकारच्या शेतीसाठी योग्य त्या प्रमाणात आर्थिक मदत मिळणार आहे.