budget LPG cylinder केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी २०२५-२६ चा अर्थसंकल्प सादर करण्यापूर्वीच देशातील व्यावसायिक क्षेत्राला मोठा दिलासा मिळाला आहे. सार्वजनिक तेल कंपन्यांनी व्यावसायिक वापरासाठीच्या एलपीजी सिलिंडरच्या किमतीत लक्षणीय कपात केली आहे. मात्र घरगुती वापरकर्त्यांना या कपातीचा थेट फायदा मिळणार नाही, कारण १४.२ किलोग्रॅम क्षमतेच्या घरगुती गॅस सिलिंडरच्या किमतीत कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही.
व्यावसायिक सिलिंडर दरातील कपातीचा आढावा सार्वजनिक तेल कंपन्यांनी १९ किलोग्रॅम क्षमतेच्या व्यावसायिक गॅस सिलिंडरच्या किमतीत सरासरी ७ रुपयांपर्यंत कपात केली आहे. या निर्णयाचा सर्वाधिक फायदा हॉटेल्स, रेस्टॉरंट्स, खाद्यपदार्थ विक्रेते आणि छोटे व्यावसायिकांना होणार आहे. विशेषतः लग्नसमारंभ आणि इतर कार्यक्रमांमधील केटरिंग व्यवसायातील लोकांना याचा मोठा फायदा होईल अशी अपेक्षा आहे.
विविध शहरांमधील नवीन दर मध्य प्रदेशातील प्रमुख शहरांमध्ये व्यावसायिक एलपीजी सिलिंडरचे नवीन दर जाहीर करण्यात आले आहेत. भोपाळमध्ये १,८०२.५० रुपये, इंदूरमध्ये १,९०४.५० रुपये, जबलपूरमध्ये २,०१५ रुपये, ग्वाल्हेरमध्ये २,०२७ रुपये अशा प्रकारे विविध शहरांमध्ये किमतींमध्ये फरक आहे. या दरांमध्ये वाहतूक खर्च आणि स्थानिक कर यांचा समावेश आहे.
दर कपातीमागील कारणे या दर कपातीमागे अनेक महत्त्वाचे घटक कारणीभूत आहेत:
१. आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील स्थिरता: गेल्या काही काळात कच्च्या तेलाच्या किमतींमध्ये मोठी वाढ झालेली नाही. त्यामुळे सरकारला दर कमी करण्याची संधी मिळाली आहे.
२. सरकारी धोरणे: केंद्र सरकार वेळोवेळी ग्राहकांना दिलासा देण्यासाठी गॅस सिलिंडरच्या किमतींमध्ये बदल करत असते. व्यावसायिक क्षेत्राला चालना देण्याच्या दृष्टीने हा निर्णय महत्त्वाचा मानला जात आहे.
३. मागणी-पुरवठा संतुलन: बाजारातील मागणी आणि पुरवठ्याचे संतुलन लक्षात घेऊन तेल कंपन्यांनी व्यावसायिक सिलिंडरच्या किमती कमी केल्या आहेत.
अर्थव्यवस्थेवरील प्रभाव व्यावसायिक गॅस सिलिंडरच्या किमतीतील कपातीचा थेट परिणाम खाद्यपदार्थांच्या किमतींवर होण्याची शक्यता आहे. हॉटेल आणि रेस्टॉरंट्समधील खाद्यपदार्थांच्या किमती काही प्रमाणात कमी होऊ शकतात. याचा फायदा अप्रत्यक्षपणे सर्वसामान्य नागरिकांना होईल. विशेषतः बाहेर जेवण-खाण करणाऱ्या लोकांना याचा फायदा मिळू शकतो.
घरगुती ग्राहकांसाठी प्रतीक्षा १४.२ किलोग्रॅम क्षमतेच्या घरगुती गॅस सिलिंडरच्या किमतींमध्ये सध्या कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही. त्यामुळे सर्वसामान्य कुटुंबांना थेट दिलासा मिळालेला नाही. मात्र तज्ज्ञांच्या मते, येत्या काळात जागतिक बाजारपेठेत कच्च्या तेलाच्या किमती स्थिर राहिल्यास घरगुती गॅस सिलिंडरच्या किमतींमध्येही कपात होण्याची शक्यता आहे.
आर्थिक तज्ज्ञांच्या मते, सरकार लवकरच घरगुती एलपीजी सिलिंडरवरील अनुदान वाढवू शकते. विशेषतः २०२५-२६ च्या अर्थसंकल्पानंतर सर्वसामान्य नागरिकांना दिलासा देण्यासाठी सरकार काही महत्त्वाचे निर्णय घेऊ शकते. याशिवाय:
- आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील स्थिरता कायम राहिल्यास किमती आणखी कमी होऊ शकतात
- सरकार अतिरिक्त अनुदान देण्याचा निर्णय घेऊ शकते
- गॅस वितरण यंत्रणा अधिक कार्यक्षम करण्यावर भर दिला जाऊ शकतो
व्यावसायिक एलपीजी सिलिंडरच्या किमतींमधील कपात ही व्यावसायिक क्षेत्रासाठी दिलासादायक बाब आहे. मात्र घरगुती वापरकर्त्यांना अद्याप थेट फायदा झालेला नाही. तरीही, अप्रत्यक्षपणे खाद्यपदार्थांच्या किमतींमध्ये होणारी संभाव्य घट ही सर्वसामान्यांसाठी सकारात्मक बाब मानली जात आहे.
