seventh installment महाराष्ट्र राज्य सरकारची लाडकी बहीण योजना महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबनाचा एक महत्त्वाचा टप्पा ठरत आहे. महिला व बालविकास मंत्री अदिती तटकरे यांनी नुकत्याच झालेल्या पत्रकार परिषदेत या योजनेबाबत महत्त्वाची माहिती दिली आहे. विशेषतः जानेवारी महिन्याच्या हप्त्याबाबत त्यांनी केलेल्या घोषणा राज्यातील लाखो महिलांसाठी दिलासादायक ठरल्या आहेत.
सध्याची स्थिती आणि पुढील वाटचाल सध्या लाभार्थी महिलांना दरमहा १५०० रुपये मिळत असून, या रकमेचा महिलांच्या जीवनमानावर सकारात्मक परिणाम झाला आहे. राज्य मंत्रिमंडळाने जानेवारी महिन्यासाठी ३६९० कोटी रुपयांच्या निधीला मंजुरी दिली असून, हा निधी २६ जानेवारीपूर्वी लाभार्थींच्या खात्यात जमा होणार आहे. महत्त्वाची बाब म्हणजे, सरकारने योजनेसाठी पुरेसा निधी राखून ठेवला असून, पुढील काही महिन्यांसाठीही आर्थिक नियोजन पूर्ण केले आहे.
वाढीव हप्त्याची शक्यता महायुतीने निवडणुकीपूर्वी महिलांना २१०० रुपये देण्याचे आश्वासन दिले होते. या संदर्भात मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस आणि अजित पवार यांनी सकारात्मक भूमिका घेतली आहे. मात्र, या वाढीव हप्त्याबाबतचा अंतिम निर्णय आगामी अर्थसंकल्पीय अधिवेशनात घेतला जाणार आहे. तोपर्यंत महिलांनी सध्याच्या १५०० रुपयांच्या हप्त्यावर समाधान मानावे, असे आवाहन मंत्री तटकरे यांनी केले आहे.
योजनेची यशस्वी वाटचाल आतापर्यंत या योजनेंतर्गत सात हप्ते यशस्वीरीत्या वितरित करण्यात आले आहेत. डिसेंबर महिन्याचा हप्ता २५ ते ३० डिसेंबर दरम्यान लाभार्थींच्या खात्यात जमा करण्यात आला होता. प्रत्येक लाभार्थीला आतापर्यंत १०,५०० रुपये मिळाले असून, या रकमेचा उपयोग अनेक महिलांनी घरखर्च, मुलांचे शिक्षण आणि आरोग्य यांसारख्या महत्त्वाच्या गरजांसाठी केला आहे.
सामाजिक परिवर्तनाचे माध्यम लाडकी बहीण योजना केवळ आर्थिक मदतीपुरती मर्यादित राहिलेली नाही. या योजनेमुळे महिलांच्या सामाजिक स्थानात लक्षणीय सुधारणा झाली आहे. कुटुंबातील आर्थिक निर्णयप्रक्रियेत महिलांचा सहभाग वाढला असून, त्यांच्या स्वावलंबनाला चालना मिळाली आहे. अनेक महिलांनी या निधीतून लघुउद्योग सुरू केले आहेत, तर काहींनी शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी याचा उपयोग केला आहे.
विरोधकांच्या टीकेला प्रत्युत्तर विरोधी पक्षांनी सरकारकडे पुरेसा निधी नसल्याची टीका केली होती. मात्र, महिला व बालकल्याण विभागाने स्पष्ट केले आहे की, योजनेसाठी तिजोरीत पुरेसा निधी उपलब्ध आहे. फेब्रुवारी महिन्यासाठीही सरकारने आर्थिक नियोजन पूर्ण केले असून, हप्ते वेळेवर वितरित केले जातील अशी खात्री दिली आहे.
वाढीव हप्त्याच्या प्रस्तावाला मंजुरी मिळाल्यास, महिलांना दरमहा २१०० रुपये मिळतील. ही रक्कम त्यांच्या आर्थिक स्वावलंबनाला अधिक बळकटी देईल. मात्र, योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी हे मोठे आव्हान असणार आहे. निधीचे वेळेवर वितरण, पात्र लाभार्थींची निवड आणि योजनेचे सतत मूल्यमापन या बाबींवर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे.
योजनेचे दूरगामी परिणाम लाडकी बहीण योजनेमुळे राज्यातील महिलांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होत आहे. या योजनेने महिलांना नियमित उत्पन्नाचा स्त्रोत उपलब्ध करून दिला असून, त्यांच्या आत्मविश्वासात वाढ झाली आहे. दारिद्र्य निर्मूलन, महिला सक्षमीकरण आणि सामाजिक न्याय या उद्दिष्टांच्या पूर्ततेसाठी ही योजना महत्त्वाची भूमिका बजावत आहे.
लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना असून, तिचा लाभ राज्यातील लाखो महिलांना होत आहे. आगामी अर्थसंकल्पात वाढीव हप्त्याबाबत होणारा निर्णय महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाच्या दृष्टीने महत्त्वाचा ठरणार आहे.
