women for Ladki Bhain महाराष्ट्र राज्य सरकारने जुलै 2024 मध्ये सुरू केलेल्या ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण’ या महत्त्वाकांक्षी योजनेमध्ये आता महत्त्वपूर्ण बदल होणार आहेत. या योजनेअंतर्गत राज्यातील पात्र महिलांना दरमहा 1,500 रुपये आर्थिक मदत देण्यात येत आहे. मात्र आता या योजनेच्या लाभार्थींची पुन्हा एकदा छाननी होणार असून, काही महिलांना या योजनेपासून वंचित राहावे लागणार आहे.
योजनेची सद्यस्थिती आणि आतापर्यंतचा प्रवास
जुलै ते डिसेंबर 2024 या कालावधीत, राज्य सरकारने दोन कोटी 34 लाख पात्र महिलांना या योजनेचा लाभ दिला आहे. प्रत्येक लाभार्थी महिलेला सहा महिन्यांसाठी एकूण 9,000 रुपये (दरमहा 1,500 रुपये) थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा करण्यात आले आहेत. योजनेला मिळालेला प्रतिसाद पाहता, तीन कोटींहून अधिक महिलांनी या योजनेसाठी अर्ज केले होते.
नवीन नियम आणि पात्रता निकषांमधील बदल
राज्य सरकारच्या महिला व बालविकास विभागाने या योजनेसाठी अर्ज करण्याच्या प्रक्रियेत महत्त्वपूर्ण बदल केले आहेत. नवीन नियमांनुसार:
- अर्ज स्वीकारण्याची जबाबदारी आता केवळ अंगणवाडी सेविकांकडे सोपवण्यात आली आहे.
- चार चाकी वाहन असलेल्या कुटुंबातील महिला (ट्रॅक्टर वगळता) या योजनेसाठी अपात्र ठरतील.
- सर्व पात्रता निकषांची पूर्तता न करणाऱ्या महिलांना योजनेपासून वगळले जाईल.
अपात्रतेची कारणे आणि पुढील कार्यवाही
विभागाच्या तपासणीत अनेक महत्त्वपूर्ण बाबी समोर आल्या आहेत:
- अनेक कुटुंबांमध्ये चार चाकी वाहन असूनही त्यांनी योजनेचा लाभ घेतला आहे.
- काही लाभार्थींनी योजनेच्या नियम व अटींचे उल्लंघन केले आहे.
- विधानसभा निवडणुकांनंतर सर्व लाभार्थींची पुन्हा एकदा तपासणी केली जाणार आहे.
जानेवारी 2025 नंतरच्या लाभासंदर्भात महत्त्वपूर्ण माहिती
विभागाने स्पष्ट केले आहे की जानेवारी 2025 पासून:
- सर्व पात्र लाभार्थींची पुन्हा एकदा छाननी केली जाईल.
- नियम व अटींचे पालन न करणाऱ्या महिलांना अपात्र ठरवले जाईल.
- अपात्र ठरलेल्या महिलांच्या खात्यात जानेवारीपासून रक्कम जमा केली जाणार नाही.
राज्य सरकारने योजनेच्या पारदर्शक अंमलबजावणीसाठी विविध उपाययोजना केल्या आहेत:
- अंगणवाडी सेविकांमार्फत अर्जांची छाननी
- लाभार्थींच्या पात्रतेची नियमित तपासणी
- डिजिटल पेमेंट सिस्टमद्वारे थेट बँक खात्यात रक्कम जमा
- नियमित देखरेख आणि मूल्यांकन यंत्रणा
योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसमोर काही आव्हानेही आहेत:
- मोठ्या संख्येने आलेल्या अर्जांची योग्य छाननी
- पात्र लाभार्थींची योग्य निवड
- अपात्र लाभार्थींना वेळीच वगळणे
- योजनेच्या नियमांचे काटेकोर पालन
‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण’ ही योजना राज्यातील महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. मात्र योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी नियम व अटींचे काटेकोर पालन आवश्यक आहे. नवीन नियम आणि पात्रता निकषांमुळे योजना अधिक पारदर्शक होईल आणि खऱ्या गरजू महिलांपर्यंत पोहोचेल, अशी अपेक्षा आहे.
Also Read:
मुख्यमंत्री वयोश्री योजनेअंतर्गत ज्येष्ठ नागरिकांना मिळणार 3000 हजार रुपये Vayoshree Yojana